خدمات شبکه های مجازی

اثرتاریخی حوض موسی - خرم آباد

حوض موسي بر روی صخره ای كه بلندترين طول آن 5/9 متر و بيشترين عرض آن 70/4 متر و ارتفاع قابل مشاهده آن از سطح زمين 40/4 متر است ، يك حوض تقريبا" مستطيل شكلي كنده شده است . اين صخره يا بلوك سنگي تحت عملكرد فرآيندهاي فرسايشي و در امتداد سيستم هاي درزه ، از ديواره سنگي جدا شده و تحت تأثير نيروي ثقل به پايين دامنه غلطيده است . شكل اين بلوك سنگي نامنظم بوده و شكل هندسي خاصي ندارد. در دامنه كوه و اطراف آن بلوكهاي سنگي متعدد ديگري نيز وجود دارد . بعلت سختي سنگ و شرايط آب و هوايي منطقه ، حوض موسي بطور كامل سالم مانده و بعد از احداث تا كنون تغييري در آن صورت نگرفته است . لازم بذكر است محله حوض موسي كه قسمت انتهايي كوي فلسطين فعلي خرم آباد است ، در قديم قبرستان و محله يهودي نشين خرم آباد بوده كه در اصطلاح محلي به گورجيو ( به معني گور جهودان ) نيز معروف است .
این اثر در تاریخ ۷ آذر ۱۳۸۳ با شمارهٔ ثبت ۱۱۲۵۵ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

ابعاد و مشخصات :
حوض موسي ، يك حوضچه كوچك و تقريبا" مستطيل شكل است كه اضلاع بزرگ آن در جهت شرقي – غربي و اضلاع كوچك آن در جهت شمالي – جنوبي است . اين اثر بر روي صخره اي كه از نظر زمين شناسي از جنس آهك تيره رنگ و ماسيو ( ضخيم لايه ) سازند سروك با سن كرتاسه است، كنده شده است. طول حوض موسي 90 سانتيمتر ، عرض شرقي آن 55 سانتيمتر و عرض غربي آن 51 سانتيمتر است. با توجه به توپوگرافي سطح صخره، عمق گوشه جنوب شرقي حوض 15 سانتيمتر ، عمق گوشه شمال شرقي 14 سانتيمتر ، عمق گوشه جنوب غربي 18 سانتيمتر ، عمق گوشه شمال غربي 15 سانتيمتر و عمق بخش مياني آن 15 سانتيمتر است. در وسط حوض، چاله كوچكي كنده شده كه تقريبا" ‌20×25 سانتيمتر و عمق آن 5 سانتيمتر از كف حوض است. در زمان ساخت حوض، روي صخره و دورتا دور حوض تسطيح گرديده است.

بر روي قسمت سطحي صخره و متصل به اضلاع حوض موسي، شيارهاي كوچكي به عمق 2 تا 3 سانتيمتر به صورت طولي كنده كاري شده كه در موقع بارش كار هدايت روان آبهاي سطحي را به داخل حوض انجام ميدهد. با توجه به ابعاد حوض موسي، كل حجم آبگيري آن معادل 80 ليتر است.
صخره اي كه حوض موسي بر روي آن احداث شده ، در قسمت شرقي داراي تعداد 5 پله است كه براي بالا رفتن از صخره و رسيدن به حوض كنده كاري شده اند. اين پله ها از نظر ابعاد و بلندي و شكل منظم و هم شكل نيستند ، بطوريكه طول پله از 65 تا 45 سانتيمتر و عرض آنها از 20 تا 30 سانتيمتر متغير است .

منبع تامين آب:
در مجاورت يا بالادست حوض موسي هيچگونه چشمه يا منبع تامين آبي وجود ندارد بلكه آب اين حوض فقط از طريق نزولات جوي در روزهايي كه بارندگي بوده ، تامين شده است .
هيچگونه اثري كه نشاندهنده سن حوض موسي باشد در اطراف آن يافت نشده ، لذا سن آن دقيقا" معلوم نيست.ولی گفته میشود مربوط به دوره قاجار میباشد.
بر روي سطح ديواره كوه كه شيب آن تقريبا" 90 درجه و به صورت قائم است و در فاصله 6 متري ( بطور مستقيم ) از لبه حوض موسي، كتيبه اي به ابعاد 42×31 سانتي متري ديده ميشود كه به خط فارسي حك شده است . ارتفاع كتيبه نسبت به سطح صخره حوض موسي ، 20/2 متر است .

متن كتيبه اين است:

در زمان ناصر دين نبي ، ظلل الله
عهد شه مسعود ، خورشيد عدالت شاه
حاج محسن خان ، خان سالار حاكم امر شد
در سيم بعد الف ، اين سنگ شد تاريخگاه
بود سنه يكهزار و سيصد 1300 ق

با توجه به نوع خط و متن آن، اين كتيبه جديد بوده و ارتباطي با حوض موسي ندارد.

كاربرد اصلي آن مربوط به قبل از يهوديان ساكن محله حوض موسي و جهت استفاده بمنظور برگزاري مراسم آيين
" كيش مهرپرستي" و كارهاي مربوط به نذورات ، نيايش و غسل بوده است.
آبگيري آن از طريق بارش ، فقط ميتواند مربوط به تعداد خاصي از روز ها و ماههاي سال باشد و با توجه به شرايط اقليمي منطقه ، بيش از نيمي از سال در شهرستان خرم آباد اصلا" بارندگي نداريم.
با توجه به قرارگيري حوض موسي در دامنه كوه مدبه و مسدود شدن راه اصلی آن توسط ساخت وسازهای مسکونی وهمچنین مسير صعب العبور و با شيب تند ( حدود 35 درجه ) دسترسي به آن مشكل است.

قبلا راه دسترسی به حوض موسی راحت تر بود ولی اکنون با ساخت و سازهای مسکونی و رشد جمعیت متاسفانه راه دسترسی کاملا مسدود شده و باید برای دیدن این اثر به انتهای خیابان 14 کوی فلسطین رفته و دور همه خانه های مردم رو بزنی بعد از کوه بالا بری و بعداز حدود 4 کیلومتر کوهنوردی به حوض موسی برسی ولی ارزش این سختی رو داره.

تصاویر بیشتر ازحوض موسی